Pola Negri i jej kinematograficzny konterfekt towarzyszyły mi od niemal początków naukowej kariery. W pracy doktorskiej poświęconej początkom filmowej Bydgoszczy Pola Negri i jej matka Eleonora z Kiełczewskich Chałupcowa (pisano też Chalupke i Chalupec) pojawiały się jako czcigodne mieszkanki miasta, chociaż ich lokalna kariera skończyła się w połowie lat dwudziestych, kiedy starsza z nich sprzedała kamienicę przy ul. Zamoyskiego i udała się do kalifornijskiej posiadłości gwiazdy. Młodsza była już od dawna jedynie heroiną ekranowych opowieści i… nierzadko krytykowaną bohaterką przekazów prasowych. Po raz drugi Pola Negri stanęła na mojej drodze, gdy pisałem rozprawę habilitacyjną o życiu filmowym na ziemiach polskich w latach Wielkiej Wojny. W tym przypadku nie było mowy o lokalności. Budująca swój status Pola Negri dała się poznać jako świadoma swych celów celebrytka – jedna z gwiazd należącej do Aleksandra Hertza wytwórni „Sfinks”, niewolna od skandali, z procesami przed warszawskim sądem włącznie. Premiery filmów z jej udziałem: Niewolnicy zmysłów, Żony, Studentów czy Bestii były wydarzeniami, które w życie okupowanej przez Niemców przyszłej stolicy państwa wprowadzały klimat wielkiego świata. Tak, właśnie tego świata, który niedługo upomniał się o urodzoną w Lipnie aktorkę. Najpierw podbije ona powojenne Niemcy, a później Hollywood co oznaczało podbój całego filmowego świata. I nie o ekranowe reprezentacje chodziło (a można naliczyć od 1914 do 1965 roku ponad pół setki większych lub mniejszych ról) – dzisiaj nie są one pokazywane poza wąskimi środowiskami kinofilów, ale o mitologię, która uczyniła z niej popkulturową ikonę, na tyle uniwersalną, że doskonale funkcjonującą po zakończeniu celuloidowej kariery, a nawet po śmierci w 1987 roku .
Dobrze zatem, że przypominamy jej wczesne kreacje, tym bardziej, że odnalezienie kopii Bestii było cudem, a jej rekonstrukcja arcydziełem filmowej konserwacji i archiwistyki. Miłego oglądania.
dr hab. Mariusz Guzek, prof. uczelni
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy