Przeźrocza KINO MISTRZÓW: Andrzej Wajda

„Kanał” reż. Andrzej Wajda, 91min. (1956)

Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński

Muzyka: Jan Krenz

Tragiczne dzieje powstania warszawskiego, w którym straciło życie niemal 200 tysięcy mieszkańców miasta, w zdecydowanej większości ludności cywilnej, domagały się nie tylko opartego na faktach surowego rozrachunku historycznego, ale także ich odzwierciedlenia i oceny w sztuce. Taką artystyczną próbę podjęli Andrzej Wajda i Jerzy Stefan Stawiński, ale ich „Kanał” przyjęto w kraju dość chłodno: zamiast pomnika tragicznej chwały obaj pokazali bowiem koszmar klęski i rozbitych psychicznie bojowników, których bohaterstwo okazało się daremne. Taka własna ocena najnowszej historii, próba osądu i demitologizacji powstania, wyprzedzała ówczesną literaturę i analizy historyków, stanowiła zamach na uświęcone wartości. Dopiero przyznanie „Kanałowi” w 1957 r. Nagrody Specjalnej Jury na festiwalu w Cannes sprawiło, że krajowa krytyka w pełni doceniła dzieło Wajdy i przyznała, że autorzy filmu mówią jednak prawdę, choć jest to prawda wycinkowa, odnosząca się do schyłkowej fazy operacji. „Kanał” nie jest filmem antybohaterskim, a jedynie antykoturnowym. Opisuje bohaterów takich, jakich ukształtowała ich historia: są tu czyny dobre, wątpliwe i złe, są charaktery mężnie trwających oraz tych, którzy załamali się w różny sposób – ich szczere ukazanie stanowi największą wartość filmu.
Dzieło Wajdy składa się niejako z dwóch części: pierwszej, reportażowej w stylu, i drugiej – apokaliptycznej relacji z wędrówek przez kanały. Scenariusz oparty na osobistych doświadczeniach Stawińskiego, dowódcy powstańczego oddziału łączności, relacjonuje tragiczny koniec żołnierzy przedstawionej jednostki.

Nagrody, min.:

1957 Cannes (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Nagroda Jury

1957 Moskwa (Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów)-Złoty Medal w kategorii filmów fabularnych młodych reżyserów

1958 Złota Kaczka (przyznawana przez pismo „Film”) w kategorii: najlepszy film polski; za rok 1957; wręczona 26 listopada 1959

Opisy filmów za:

https://filmpolski.pl/fp/index.php?film=122392